Beleidsdoorlichting artikel 2 SZW

Voor het ministerie van SZW heeft Panteia onderzoek gedaan naar de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid onder artikel 2 van de begroting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Dit artikel gaat over de bijstand, de Participatiewet en de Toeslagenwet. Panteia heeft voor deze beleidsdoorlichting bijna 100 evaluaties, onderzoeken, documenten en statistieken doorgenomen en aanvullend eigen onderzoek gedaan op basis van microdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) naar inkomens van huishouden rond het sociaal minimum.

Enkele belangrijke conclusies

• Het beleid van artikel 2 in samenhang beziend, schetst Panteia een aantal aandachtspunten op systeemniveau. Zo is integraal werken volgens Panteia essentieel bij het bieden van passende ondersteuning en begeleiding naar werk, vooral bij mensen die vanwege gezondheidsklachten en schuldenproblematiek nog niet kunnen werken. Maar wettelijke kaders bieden soms belemmeringen, zoals op het gebied van gegevensuitwisseling of sluiten niet goed op elkaar aan. De afname van kwaliteit en de beperkte duurzaamheid van banen die jongeren met een arbeidsbeperking hebben, met bijkomende onzekerheid over werk en inkomen, vindt Panteia ook een belangrijk aandachtspunt. Hoewel deze ontwikkelingen in het licht van de algehele flexibilisering van de arbeidsmarkt gezien moeten worden, en niet toe te schrijven zijn aan beleid op grond van artikel 2, vergt het volgens Panteia ieders aandacht, realistische verwachtingen en aanhoudende ondersteuning van werknemers en werkgevers.
• Overkoepelend aandachtspunt is ook de precaire inkomenspositie van de doelgroepen van het beleid van artikel 2. De uitkomsten van de beleidsdoorlichting doen Panteia de vraag opwerpen of het sociaal minimum voldoende bestaanszekerheid biedt. Het risico bestaat dat als het stelsel van inkomensondersteuning (voor bepaalde groepen) ontoereikend is om van rond te komen, de kans op armoede en schulden toeneemt en meer inzet nodig is door schuldhulpverlening en vanuit armoederegelingen.

Uit de kabinetsreactie
“Het kabinet is onderzoeksbureau Panteia erkentelijk voor het opstellen van de beleidsdoorlichting. Het rapport biedt niet alleen een helder inzicht in de beleidsontwikkelingen in de periode 2014-2018 en een omvattend overzicht van onderzoeken die in de afgelopen jaren zijn verschenen, maar gaat ook uitgebreid in op de samenhangende ontwikkelingen tussen enerzijds de vergaande decentralisatie van beleid en uitvoering, de ministeriële systeemverantwoordelijkheid en de toenemende generieke bekostiging en anderzijds de mate waarin het Rijk inzicht heeft in de doeltreffendheid en doelmatigheid van het Rijksbeleid. Het kabinet realiseert zich dat een complexe onderzoeksopdracht is verstrekt”, aldus staatssecretaris Van ’t Wout.