Op enkele uitzonderingen na, houden de meeste voedingsfabrikanten zich aan de Reclamecode voor Voedingsmiddelen (RvV). Dit wil zeggen dat er vrijwel geen ongeoorloofde reclame wordt gemaakt voor voedingsmiddelen gericht op kinderen. Wel zoeken voedingsfabrikanten bepaalde grijsgebieden op, waarbij er reclame wordt gemaakt voor producten die voor kinderen aantrekkelijk zijn, via media die zich op een oudere doelgroep richten. Dit blijkt uit een de 'Monitor voedingsreclame gericht op kinderen', die Panteia voor het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft opgesteld.
In de monitor is inzichtelijk gemaakt of kinderen van jonger dan 13 jaar worden blootgesteld aan reclame en marketing voor voedingsmiddelen. Daarbij is ook gekeken in hoeverre deze uitingen voldoen aan de afspraken in de Nederlandse Reclamecode (NRC) en in hoeverre de geadverteerde producten voldoen aan de voedingskundige criteria van het Voedingscentrum (de Schijf van Vijf).
Verschillende vormen van media zijn voor de monitor geïnventariseerd, waaronder televisie (ook uitzendingen via internet), bioscopen, websites, en sociale media, waaronder vlogs. Daarnaast zijn er telefonische enquêtes gehouden in de kinderopvang, scholen, speelparadijzen en sportevenementen. In de enquêtes is gevraagd in hoeverre er sprake is van marketing in de fysieke omgeving van kinderen.
Conclusies en aandachtspunten
Uit de verzamelde en geanalyseerde gegevens komen vijf hoofdconclusies naar voren:
- Er zijn voedingsproducenten die reclame gericht op kinderen maken. Deels is dit reclame die geoorloofd is binnen de NRC, maar deels gaat het vermoedelijk ook om producten en reclames die niet voldoen aan de criteria en richtlijnen in de NRC.
- In een aantal gevallen waarin reclames werden beoordeeld op zowel de voedingskundige criteria van de NRC als die van het Voedingscentrum (de Schijf van Vijf), bleek dat het geadverteerde product wel voldeed aan die van de NRC, maar niet aan die van het Voedingscentrum.
- De belangrijkste aandachtsgebieden voor voedingsreclame gericht op kinderen zijn online uitingen (websites, YouTube, online TV) en vormen van recreatie buitenshuis (bioscopen, speelparadijzen, sportevenementen).
- In een aantal gevallen gaat het om reclames die de producent naar alle waarschijnlijkheid op volwassenen richt, maar waarvan zeer waarschijnlijk is dat ze ook bij aanzienlijke groepen kinderen terecht komen. Dit speelt nadrukkelijk bij digitale media (websites, sociale media en YouTube/vloggers).
- Naast duidelijke voorbeelden van reclame, is het opvallend hoe vaak er in items in verschillende vormen van media aandacht wordt gegeven aan voedsel, of juist aandacht wordt getrokken met voedsel in de vormgeving. Daarbij gaat het steevast om vooral ongezonde producten, zoals snoep, ijs, gebak en frisdrank. Deze worden soms met merknaam in beeld gebracht (waarbij het niet altijd duidelijk is of het om sponsoring gaat).
Voor meer informatie over het onderzoek kunt u contact opnemen met Henri Faun van Panteia.